Temperatura cz. 1 - czyli najważniejszy parametr?

Myślę, że na temat temperatury każdy ma jakieś pojęcie. Ale nawet zaawansowani akwaryści mogą w tym wpisie znaleźć jakieś informacje, które ich zaskoczą, dlatego lekturę polecam wszystkim. Wbrew wszystkiemu, temperatura to wcale nie jest taki oczywisty parametr. Jest to także prawdopodobnie najważniejszy parametr jeśli chodzi o zwierzęta.

Dlaczego temperatura jest ważna?

Temperatura ma bezpośredni wpływ na jeden bardzo ważny parametr: rozpuszczalność gazów.

Można zajrzeć pod ten link na tabelkę: http://www.naukowiec.org/tablice/chemia/rozpuszczalnosc-gazow-w-wodzie-w-zaleznosci-od-temperatury_404.html 

Tutaj dokładniejsza tabelka dla tlenu [żródło]:

Temperatura ºC	Rozpuszczalność tlenu [mg/dm3]
0	14,64
1	14,22
2	13,82
3	13,44
4	13,09
5	12,74
6	12,42
7	12,11
8	11,81
9	11,53
10	11,26
11	11,01
12	10,77
13	10,53
14	10,3
15	10,08
16	9,86
17	9,66
18	9,46
19	9,27
20	9,08
21	8,9
22	8,73
23	8,57
24	8,41
25	8,25
26	8,11
27	7,96
28	7,82
29	7,69
30	7,56
31	7,43
32	7,3
33	7,18
34	7,07
35	6,95

Jak widać stężenie tlenu maleje wraz ze wzrostem temperatury. I napiszę Wam, że to naprawdę istotna różnica. W każdym razie, ryby w zbyt wysokiej temperaturze będą się po prostu dusić. Oczywiście ryby labiryntowe, które oddychają tlenem atmosferycznym nie mają tego problemu, ale większość jak najbardziej.

No więc czemu w ogóle mieć grzałkę?

W zimnej wodzie jest dużo tlenu. Niestety, nie tylko ryby na tym korzystają, przede wszystkim sytuację taką wykorzystują pierwotniaki i inne mikroorganizmy, które po prostu powodują u ryb choroby. Podstawowa kuracja na wiele chorób to podwyższenie temperatury. Ryby także nie lubią zimna, tak samo jak ludzie.
Warto też podkreślić, że chyba wszystkie zwierzęta trzymane w akwariach domowych są zmiennocieplne, czyli same się nie grzeją. Powoduje to, że nieodpowiednia temperatura ma bardzo silne przełożenie na kondycję organizmu. Człowiek i inne ssaki czy ptaki mogą się z powodzeniem ogrzewać lub chłodzić i wytrzymać całkiem szerokie spektrum temperatur. Gdy temperatura jest zbyt niska lub zbyt wysoka ryby będą nieruchliwe i osowiałe.

Woda ma niższą temperaturę

To ciekawe zjawisko. Woda w akwarium zwykle będzie chłodniejsza od pomieszczenia w którym się znajduje. Wynika to z parowania. Cząsteczki z największą energią (najcieplejsze) poruszają się najszybciej i mają tendencję do ulatywania przez powierzchnię wody. W samym zbiorniku pozostają cząsteczki o niższej energii, które takiej możliwości nie mają. To powoduje, że woda będzie miała temperaturę o 1-2 stopnie niższą niż powietrze. Można wspomóc ten proces wiatraczkiem, czyli zwyczajnie chłodzić akwarium dmuchaniem. Jest to całkiem skuteczne.

Dobieranie obsady pod temperaturę

Wśród wielu parametrów takich jak rozmiar, pochodzenie i agresja danego gatunku, temperatura jest bardzo lekceważonym parametrem.
Bardzo często akwaryści patrzą na podany przedział dla dwóch różnych gatunków i o ile ten przedział pokrywa się choćby w jednym stopniu uważają, że takie gatunki można łączyć. Niech przykładem będą neonki Inessa i bojownik wspaniały. Na stronie rybyakwariowe.eu jest napisane, że neonki mogą mieć 20-26 stopni, a bojownik 22-30.  No więc świetnie, czyli można nastawić grzałkę na 24 stopnie i będzie super?
No niestety zupełnie nieprawda. Jakkolwiek bojownik może wytrzymać w temperaturze 22 stopni, to jest to absolutne minimum. Trzymanie go w temperaturze 24 stopni, to tak jakby ktoś cięgle utrzymywał w mieszkaniu 16 stopni. Nie jest to temperatura niska, człowiek może w takiej temperaturze żyć. Ale nie jest to przyjemne. Bojownik woli te 30, a nawet 32 stopnie niż 26.
Z kolei dla neonków jest odwrotnie. W ciepłej wodzie mogą przebywać, ale zdecydowanie lepsza dla ich kondycji jest woda chłodniejsza, ok. 22 stopni. Jest to minimum dla bojownika.
Należy bardzo ostrożnie podchodzić do podawanych informacji o temperaturze. Należy też komponować gatunki, które mają bardzo bliskie przedziały temperatur. W innej sytuacji narażamy ryby na niepotrzebny dyskomfort. W powyższym przykładzie zamiast neonów Inessa możemy użyć neonów czerwonych i trzymać je z bojownikiem w błogich 28 stopniach Celsjusza.

Jak więc dowiedzieć się w jakiej temperaturze trzymać ryby?

To nie jest łatwe. Niektóre gatunki zwierząt jak np. krewetki red cherry spokojnie można trzymać w praktycznie dowolnej temperaturze, od 18 do 32 stopni. Dla niektórych gatunków (np. właśnie bojownik) temperatura jest bardzo istotna. Jeśli decydujemy się na jakiś gatunek należy zebrać jak najwięcej informacji.

Hibernacja

Hibernacja to sen zimowy. W akwarystyce stosuje się to rzadko, ale jest taka ryba channa i wiem że dla nich zaleca się kilkumiesięczną hibernację. Należy ochłodzić akwarium lub wyłowić rybę i schować np. do piwnicy. Oczywiście w innym zbiorniku z wodą, nie na sucho.

Temperatura i rozmnażanie

Dla wielu gatunków obniżenie lub podwyższenie temperatury będzie sygnałem do rozrodu. O tym można przeczytać w opisach konkretnych gatunków. Zwykle będzie to obniżenie temperatury. Obniżona temperatura gwarantuje wzrost liczby pierwotniaków, a właśnie pierwotniakami żywi się narybek.

Zakresy temperatury

W akwarystyce są trzy podstawowe zakresy temperatur.
Chłodna - do 24 stopni. Zwyczajnie można zrezygnować z grzałki. Niektóre takie ryby  w lecie można trzymać w oczku wodnym.
Normalna - 23-27 stopni. Odpowiednia dla większości ryb akwariowych, wymaga niewielkiej grzałki.
Ciepła - ponad 26 stopni. Wiele labiryntowych lubi ciepłą wodę, a także sporo ryb z terenów położonych blisko równika.

Temperatura i rośliny

Temperatura nie ma większego wpływu na rośliny. Może są jakieś wyjątki, ale praktycznie każda roślina wytrzyma w temperaturze od 5 do 35 stopni. A w normalnym zakresie, czyli powiedzmy 18-28 stopni w akwarium to naprawdę każda roślina będzie dobrze rosła. Dawniej nawet nasze rodzime rośliny były z powodzeniem wykorzystywane w akwarystyce, a przecież są one przyzwyczajone do dużo niższej temperatury.


Zarówno planując obsadę, jak i obsługując zbiornik warto brać pod uwagę jak ważna jest odpowiednia temperatura. Manipulując temperaturą możemy wyleczyć ryby z wielu chorób, ale utrzymując ją na nieodpowiednim dla ryby poziomie możemy spowodować znaczny dyskomfort. Warto zbierać wszelkie dostępne informacje na temat tego parametru.